قیام امام زمان(ع) و قیامت

آنچه اینک می آید، پاسخ به سئوالی است که راجع به قیام امام زمان(ع) و رابطه آن با قیامت مطرح شده است. اصل سئوال چنین است:

سلام استاد گرانقدر

مطالبی در مورد ترتیب نزول قرآن تو وبلاگتون خوندم، از سخنانتون و روشنفکریتون لذت بردم؛ ولی سئوال من در زمینه دیگه ای هست که راستش فکر کردم، جوابم رو از قرآن خوندن بگیرم؛ ولی می خواستم قرآن رو به ترتیب نزول بخونم که وبلاگ شما رو دیدم.

سئوال های من اصلا ربطی به این موضوع نداره.

سئوال اولم اینه:

1. مگه همه ما نمی دونیم که امام زمان ظهور می کند و سال ها راستی و درستی به زمین حاکم میشه؟ می دانیم. و مگر نمی دانیم خداوند به ما فرمود: زمان قیامت را برای شما تعیین نمی کنم تا اینکه هر آن فکر کنید، شاید فردا قیامت باشد و به گناه نپردازید؟ حال خود شما هم می دانید که وقتی امام زمان نیامده پس هنوز قیامتی در کار نیست؛ بلکه حتی بعد از مدتی که امام زمان بیاید قیامت نخواهد شد.

2. مگر خداوند نگفت هر کس می تواند به تفکر بپردازد و دینش را خود انتخاب کند؟ پس چرا خداوند در اسلام کسی را که از اسلام خارج شود و مثلا مسیحیت را به حق بداند، خارج شده از دین و مستحق اعدام می داند؟

ممنون می شم اگه به این دو سئوال جواب بدید. جویای حقیقت هستم.

من اینک پاسخ سئوال اول را عرض می کنم و پاسخ سئوال بعد را ان شاء الله در پست بعدی خواهم داد.

در پاسخ نکات چندی را عرض می کنم:

اولاً، چنان که از قرآن دانسته می شود، رسیدگی به گناهان و عذاب گناهکاران در سه مرحله است: دنیا، برزخ و قیامت. هر سه مرحله در آیات ذیل از سوره مؤمنون گزارش شده است:

مرحله اول: دنیا: در آیات ذیل پیامبر اسلام(ص) از خداوند می خواهد، آن عذابی را که خداوند در دنیا برای مشرکان مکه وعده داده است، محقق کند و به او نشان دهد. این عذاب عبارت از شکستی بود که در جنگ بدر واقع شد و رئیس وقت مشرکان مکه یعنی ابوالحکم معروف به ابوجهل و بسیاری از سران مکه کشته شدند:

قُلْ رَبِّ إِمَّا تُرِیَنّی ما یُوعَدُونَ (93) رَبِّ فَلا تَجْعَلْنی فِی الْقَوْمِ الظَّالِمینَ (94) وَ إِنَّا عَلى أَنْ نُرِیَکَ ما نَعِدُهُمْ لَقادِرُونَ (95) ادْفَعْ بِالَّتی هِیَ أَحْسَنُ السَّیِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِما یَصِفُونَ (96) وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِکَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیاطینِ (97) وَ أَعُوذُ بِکَ رَبِّ أَنْ یَحْضُرُونِ (98)؛ بگو: «پروردگارا، اگر آنچه را که [از عذاب‏] به آنان وعده داده شده است به من نشان دهى، * پروردگارا، پس مرا در میان قوم ستمکار قرار مده.» * و به راستى که ما تواناییم که آنچه را به آنان وعده داده‏ایم بر تو بنمایانیم. * بدى را به شیوه‏اى نیکو دفع کن. ما به آنچه وصف مى‏کنند داناتریم. * و بگو: «پروردگارا، از وسوسه‏هاى شیطانها به تو پناه مى‏برم. * و پروردگارا، از اینکه [آنها] به پیش من حاضر شوند به تو پناه مى‏برم.»

مرحله دوم، برزخ: در آیات ذیل که ادامه آیات قبل است، به صراحت از دوره ای بعد از مرگ تا قیامت سخن رفته است:

حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ (99) لَعَلّی أَعْمَلُ صالِحاً فیما تَرَکْتُ کَلاَّ إِنَّها کَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى یَوْمِ یُبْعَثُونَ (100)؛ تا آن گاه که مرگ یکى از ایشان فرا رسد، مى‏گوید: «پروردگارا، مرا بازگردانید، * شاید من در آنچه وانهاده‏ام کار نیکى انجام دهم. نه چنین است، این سخنى است که او گوینده آن است و پشاپیش آنان برزخى است تا روزى که برانگیخته خواهند شد.   

مرحه سوم، قیامت: در آیات ذیل که ادامه آیات قبل است، از مرحله ای بعد از برزخ یاد شده است:

فَإِذا نُفِخَ فِی الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَیْنَهُمْ یَوْمَئِذٍ وَ لا یَتَساءَلُونَ (101) فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازینُهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (102) وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازینُهُ فَأُولئِکَ الَّذینَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فی جَهَنَّمَ خالِدُونَ (103) تَلْفَحُ وُجُوهَهُمُ النَّارُ وَ هُمْ فیها کالِحُونَ (104) أَ لَمْ تَکُنْ آیاتی تُتْلى عَلَیْکُمْ فَکُنْتُمْ بِها تُکَذِّبُونَ (105) قالُوا رَبَّنا غَلَبَتْ عَلَیْنا شِقْوَتُنا وَ کُنَّا قَوْماً ضالِّینَ (106) رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْها فَإِنْ عُدْنا فَإِنَّا ظالِمُونَ (107) قالَ اخْسَؤُا فیها وَ لا تُکَلِّمُونِ (108)؛ پس آن گاه که در صور دمیده شود، [دیگر] آن روز میانشان نسبت خویشاوندى وجود ندارد، و از [حال‏] یکدیگر نمى‏پرسند. * پس کسانى که کفه میزان [اعمال‏] آنان سنگین باشد، ایشان رستگارانند. * و کسانى که کَفِّه میزان [اعمال‏] شان سبک باشد، آنان به خویشتن زیان زده [و] همیشه در جهنم مى‏مانند. * آتش چهره آنها را مى‏سوزاند، و آنان در آنجا ترش‏رویند. * آیا آیات من بر شما خوانده نمى‏شد و [همواره‏] آن را مورد تکذیب قرار نمى‏دادید؟ * مى‏گویند: «پروردگارا، شقاوت ما بر ما چیره شد و ما مردمى گمراه بودیم.» * پروردگارا، ما را از اینجا بیرون بر، پس اگر بازهم [به بدى‏] برگشتیم، در آن صورت ستمگر خواهیم بود. * مى‏فرماید: « [بروید] در آن گم شوید و با من سخن مگویید.»

ثانیاً، در قرآن هیچ آیه ای که صراحت بر قیام امام زمان(ع) داشته باشد، به چشم نمی خورد. این قیام به استناد روایات است. در روایات آمده است که در آخر الزمان و نزدیک وقوع قیامت، آن قیام صورت می گیرد. به این ترتیب، این معنا نیز که تا امام زمان قیام نکند، قیامت بر پا نمی شود، در قرآن ذکر نشده؛ بلکه در روایات آمده است.

در قرآن به صورت کلی سخن از سنت الهی مبنی بر اندازی ستمگران و حاکمیت بخشیدن ستمدیدگان رفته است؛ چنان که در جایی آمده است:

إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِی اْلأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَها شِیَعاً یَسْتَضْعِفُ طائِفَةً مِنْهُمْ یُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ یَسْتَحْیی نِساءَهُمْ إِنَّهُ کانَ مِنَ الْمُفْسِدینَ * وَ نُریدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی اْلأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ * وَ نُمَکِّنَ لَهُمْ فِی اْلأَرْضِ وَ نُرِیَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما کانُوا یَحْذَرُونَ (قصص، 4-6)؛ فرعون در سرزمین [مصر] سر برافراشت، و مردمِ آن را طبقه طبقه ساخت طبقه‏اى از آنان را زبون مى‏داشت: پسرانشان را سر مى‏برید، و زنانشان را [براى بهره‏کشى‏] زنده بر جاى مى‏گذاشت، که وى از فسادکاران بود. * و خواستیم بر کسانى که در آن سرزمین فرو دست شده بودند منّت نهیم و آنان را پیشوایان [مردم‏] گردانیم، و ایشان را وارث [زمین‏] کنیم، * و در زمین قدرتشان دهیم و [از طرفى‏] به فرعون و هامان و لشکریانشان آنچه را که از جانب آنان بیمناک بودند، بنمایانیم.

نیز در جای دیگر آمده است:

قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اسْتَعینُوا بِاللَّهِ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اْلأَرْضَ لِلَّهِ یُورِثُها مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقینَ * قالُوا أُوذینا مِنْ قَبْلِ أَنْ تَأْتِیَنا وَ مِنْ بَعْدِ ما جِئْتَنا قالَ عَسى رَبُّکُمْ أَنْ یُهْلِکَ عَدُوَّکُمْ وَ یَسْتَخْلِفَکُمْ فِی اْلأَرْضِ فَیَنْظُرَ کَیْفَ تَعْمَلُونَ (اعراف، 128-129)؛ موسى به قوم خود گفت: «از خدا یارى جویید و پایدارى ورزید، که زمین از آنِ خداست آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد مى‏دهد و فرجام [نیک‏] براى پرهیزگاران است.» * [قوم موسى‏] گفتند: «پیش از آنکه تو نزد ما بیایى و [حتى‏] بعد از آنکه به سوى ما آمدى مورد آزار قرار گرفتیم.» گفت: «امید است که پروردگارتان دشمن شما را هلاک کند و شما را روى زمین جانشین [آنان‏] سازد آن گاه بنگرد تا چگونه عمل مى‏کنید.»

در این آیات با اشاره به حاکمیت بنی اسرائیل ستمدیده بر فرعونیان ستمگر به پیامبر اسلام(ص) بشارت داده شده بود که بر مشرکان مکه پیروز خواهد شد و بر آنان حاکمیت پیدا خواهد کرد؛ چنان که خطاب به مسلمانان مدینه قبل از فتح مکه آمده است:

وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی اْلأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنی لا یُشْرِکُونَ بی شَیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ (نور، 55)؛ خدا به کسانى از شما که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‏اند، وعده داده است که حتماً آنان را در این سرزمین جانشین [خود] قرار دهد همان گونه که کسانى را که پیش از آنان بودند جانشین [خود] قرار داد، و آن دینى را که برایشان پسندیده است به سودشان مستقر کند، و بیمشان را به ایمنى مبدل گرداند، [تا] مرا عبادت کنند و چیزى را با من شریک نگردانند، و هر کس پس از آن به کفر گراید آنانند که نافرمانند.

ثالثاً، در قرآن هیچ تصریحی در خصوص این که در آخر الزمان و نزدیک قیامت، حاکمیت بر زمین متعلق به صالحان است، نشده است. تنها آمده است که در روز قیامت، حاکمیت از آن صالحان است؛ چنان که در جایی آمده است:

یَوْمَ نَطْوِی السَّماءَ کَطَیِّ السِّجِلِّ لِلْکُتُبِ کَما بَدَأْنا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعیدُهُ وَعْداً عَلَیْنا إِنَّا کُنَّا فاعِلینَ (104) وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ اْلأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ (105) إِنَّ فی هذا لَبَلاغاً لِقَوْمٍ عابِدینَ (انبیاء، 104-106)؛ روزى که آسمان را همچون در پیچیدن صفحه نامه‏ها در مى‏پیچیم. همان گونه که بار نخست آفرینش را آغاز کردیم، دوباره آن را بازمى‏گردانیم. وعده‏اى است بر عهده ما، که ما انجام دهنده آنیم. * و در حقیقت، در زبور پس از تورات نوشتیم که زمین را بندگان شایسته ما به ارث خواهند برد. * به راستى در این [امور] براى مردم عبادت‏پیشه ابلاغى [حقیقى‏] است.

نیز در جای دیگر آمده است:

وَ سیقَ الَّذینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَراً حَتَّى إِذا جاؤُها وَ فُتِحَتْ أَبْوابُها وَ قالَ لَهُمْ خَزَنَتُها سَلامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوها خالِدینَ (73) وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی صَدَقَنا وَعْدَهُ وَ أَوْرَثَنَا اْلأَرْضَ نَتَبَوَّأُ مِنَ الْجَنَّةِ حَیْثُ نَشاءُ فَنِعْمَ أَجْرُ الْعامِلینَ (زمر، 73- 74)؛ و کسانى که از پروردگارشان پروا داشته‏اند، گروه گروه به سوى بهشت سوق داده شوند، تا چون بدان رسند و درهاى آن [به رویشان‏] گشوده گردد و نگهبانان آن به ایشان گویند: «سلام بر شما، خوش آمدید، در آن درآیید [و] جاودانه [بمانید].» * و گویند: «سپاس خدایى را که وعده‏اش را بر ما راست گردانید و زمین را به ما میراث داد، از هر جاى آن باغ [پهناور] که بخواهیم جاى مى‏گزینیم.» چه نیک است پاداش عمل‏کنندگان.

البته پنهان نیست که رویکرد عمومی بشریت به جانب صلح و عدالت و رعایت حقوق بشر است؛ همان چیزی که در روایات به آن وعده داده شده است.   

رابعاً، اما وقوع قیامت برای کسانی که به قرآن ایمان دارند، قابل انکار نیست. اگر هم کسی منکر امام زمان باشد، نمی تواند منکر وقوع قیامت باشد.

خامساً، به فرض آن که کسی منکر قیامت باشد، نمی تواند منکر این باشد که عالمی پس از مرگ وجود دارد؛ زیرا چنین عالمی هم به لحاظ تجربی تأیید شده است و کسانی که تجربه نزدیک مرگ داشته اند، به وضوح آن عالم را درک کرده اند و هم به لحاظ عقلی قابل اثبات است؛ زیرا چنین نیست که هر کسی در این دنیا به مجازاتش برسد. بسیاری در تمام عمرشان جنایت می کنند و بعد هم با مرگ طبیعی می میرند، بدون این که مجازات اعمالشان را ببینند؛ لذا باید عالمی باشد تا به مجازات برسند.

در پی نگارش این پست، سئوالی از سوی یکی از دانشجویان مطرح شد و پاسخی از سوی من به او داده شد که اینک می آید:

نظرهاي شما ( )

 (دوشنبه 89 مرداد 4 ساعت 6:25 عصر)